أرجُو لَکُم التُّوفیق – شهریاری

    نوبت اول                               موفق باشید.                              شهریاری

فال حافظ

مشهور است که امروز در خانهٔ هر ایرانی یک دیوان حافظ یافت می‌شود. ایرانیان طبق رسوم قدیمی خود در روزهای عید ملی یا مذهبی نظیر نوروز بر سر سفره هفت سین، و یا شب یلدا، با کتاب حافظ فال می‌گیرند. برای این کار، یک نفر از بزرگان خانواده یا کسی که بتواند شعر را به خوبی بخواند یا کسی که دیگران معتقدند به اصطلاح خوب فال می‌گیرد ابتدا نیت می‌کند، یعنی در دل آرزویی می‌کند. سپس به طور تصادفی صفحه‌ای را از کتاب حافظ می‌گشاید و با صدای بلند شروع به خواندن می‌کند. کسانی که ایمان مذهبی داشته باشند هنگام فال گرفتن فاتحهای می‌خوانند و سپس کتاب حافظ را می‌بوسند، آنگاه با ذکر اورادی آن را می‌گشایند و فال خود را می‌خوانند.

ای حافظ شیرازی! تو محرم هر رازی! تو را به خدا و به شاخ نباتت قسم می دهم که هر چه صلاح و مصلحت می بینی برایم آشکار و آرزوی مرا براورده سازی.  برای شادی روح حافظ، صلوات یا فاتحه ای نثار نماییم!

حسادت عجیب و خنده دار مادر به دخترانش! (عکس

خانم شونا سیباری 43 ساله بین احساس افتخار و تلخی آرام و قرار ندارد چرا که او به چهره زیبا و اعتماد به نفس دو دختر نوجوانش فلو 15 ساله و آنی 13 ساله حسادت می کند ، دلیل آن این است که او در آن سن، چهره ای بسیار معمولی داشت و در تمام دوران نوجوانیش با این فکر بزرگ شد که بسیار زشت و تنها است.

 شونا درباره احساسش می گوید:”من از این که عکسم گرفته شود متنفرم ولی دخترانم درست برعکس من مرتب از خود عکس می گیرند و به من احساسی بین غرور و افسردگی دست می دهد. نتیجه عکس های آنها چیزی است که من هرگز در زندگی ام تجربه نکرده ام.”

“تنها وجهه زیبایی آنها نیست که به من احساس ناراحتی بین غرور و تلخی دست می دهد، بلکه این حقیقت است که آنها از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند. گویی آنها به دنیا می گویند:”ما زیبا هستیم و خودمان این حقیقت را می دانیم” شاید من این دو موجود زیبا را به دنیا آورده باشم ولی دوران بلوغ آنها یک دنیا با من فاصله خواهد داشت و در این دوران حساس حتی نمی دانم چطور آنها را نصیحت کنم.”

 “من در دوران بزرگسالی ام مدام سعی می کردم این حقیقت را بپذیرم که چهره ام حتی تحسین یک نفر را برنمی انگیزد چه برسد به افراد زیادتر! البته اکنون که 43 ساله و مادر چهار فرزند هستم و به گزارش پرشین وی یک خانه و خانواده و کار خوب دارم راحت تر است به خصوص آنکه شوهرم به نظر می رسد تا زمانی که من خوشحال باشم به این که چه قیافه ای دارم توجه نمی کند که باورکنید یا نه ولی خوشحالم.”

 “ولی در مورد دختران نوجوانم داستان فرق دارد. در دوران مدرسه، دخترها به رخ من می زدند که یکی از چشمانم افتادگی دارد و بد دیده می شود و یا آرواره بدشکلم باعث بیرون آمدن دندان های جلویم می شود.

این موضوع وقتی وخیم تر به نظر می رسید که بچه ها پدر و مادرم را می دیدند، آنها هر دو خوش قیافه بودند و مدام با تعجب از صورت من به آنها نگاه می کردند و می گفتم نه من فرزند خوانده نیستم و شاید مادرم روزی تصور کرده احتمال دارد هنگام تولد، من با کودک دیگری جابه جا شده باشم! گرچه پدر و مادرم سعی می کردند به من بقبولانند که من زیبایی و جذابیت های دیگری دارم که بیشتر از زیبایی قراردادی است.”

شونا در 14 سالگی

“الان که به گذشته نگاه می کنم ، می بینم هر کاری که در نوجوانی می کردم برای تعادل یافتن با چهره نا زیبایم بوده است. به عنوان یک مادر برایم بسیار جای شگفتی دارد که با وجود یک نقص ژنتیکی ، دخترانی به دنیا آوردم که روزی همانند آنها در مدرسه مرا می ترساند.

فلو و آنی هرگز احساس دختری را نخواهند فهمید که سعی دارد گریه خود را پنهان کند چرا که شخصی درباره صورت مسخره اش چیزهایی گفته است. آنها هرگز احساس تنهایی در مدرسه را درک نمی کنند.”

گاهى اوقات این آدم ها نیستن که عوض مى شن
نقابه که مى افته !





من دیونه نیستم ، فقط دنیای خاص من با دنیای عام تو فرق داره !





عشق رو به بازی نگیر ...


چون اونوقت یه جایی باهات بازی میکنه که


نه جنبه اش رو داری نه زور تلافی کردن !





خداروشکر که فقط "اعصاب" ندارم!


نه مثل بعضیا که "شرف" ندارن .

i]دیدی که سخت نیست تنها بدون من ؟
دیدی که صبح می شود شب ها بدون من ؟
این نبض زندگی
بی وقفه می زند
فرقی نمی کند
با من
بدون من
دیروز گرچه سخت
امروز هم گذشت
طوری نمی شود فردا بدون من....[/b]

<

گرگـــها خوب بــدانند در این ایل غریــب                            

                                      گر پــدر مـُــرد تفنگ پدری هسـت هنوز
 
گرچه مردان قبیله همگی کشته شدند                            
 
                                    توی گهواره چوبی ، پسری هست هنوز
 
آب اگر نیست نترسید ، که در قافله مان                           

                                   دل دریایی و چشمان تــَـری هست هنوز

جوانی با چاقو وارد مسجد شد و گفت : بین شما کسی هست که مسلمان باشد !!!!؟

همه با ترس و تعجب به هم نگاه کردند و سکوت در مسجد حکمفرما شد !

بالاخره پیرمردی با ریش سفید از جا برخواست و

گفت : آری من مسلمانم جوان به پیرمرد نگاهی کرد و گفت با من بیا!

ادامه مطلب...

تفکرات ناسالم ما و هشدارهای قرآن!

بردگی مدرن در جنجال چپی ها و راستی ها !!

نگذار دیگران از تو سوء استفاده کنند

یکی از اساتید تعریف می کردند که در کلاسی آمدیم سرمقاله روزنامه ای اصولگرا را در لگوی روزنامه ای اصلاح طلب کپی کردیم و برعکس سرمقاله روزنامه ای اصلاح طلب را در لگوی روزنامه ای اصولگرا کپی کردیم و بعد روزنامه ها را به دانشجویان کلاس دادیم. هر یک از دانشجویان، روزنامه ای با لگوی جناح خود را گرفته و از متن مقاله آن شروع به دفاع کردند. جالب این جا بود که آنان در حقیقت از مقاله ای که دقیقا مربوط به روزنامه جناح مقابل است دفاع کردند و حتی متوجه نشدند که برخی مطالب آن مقاله، مخالف نظر خودشان است.

هر آنچه را که به خوردت می دهند نپذیر

بیاییم هر چه از اطراف (فیلم، روزنامه، آهنگ، سخنرانی، کتاب و ...) به خوردمان می دهند را نپذیریم. بیاییم از هر چیزی خوبش را بگیریم و تفاله اش را دور بریزیم.

یکی از اموری که سردمداران امریکا و جهودان صهیونیست به دنبال آن هستند؛ سیستم بردگی نوین است. سردمداران امریکا در اصل این گونه مطرح می کنند: مگر ما بیکاریم که به یک منطقه و کشوری لشکرکشی کنیم و مردم آن منطقه و کشور را به استثمار بکشیم؟ ما می توانیم اندک اندک وضعیت را به گونه ای تغییر دهیم که تمامی امور اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن کشورها، آن شود که ما می خواهیم و مردم آن کشورها با گذشت زمان، به بردگانی از بردگان ما تبدیل شوند؛ به صورتی که زنجیر بردگی نامرئی باشد و آن ها احساس نکنند که برده ما هستند.

شیوه زندگیشان، آن باشد که ما می خواهیم؛ به گونه ای لباس بپوشند و زندگی کنند که ما می خواهیم و بدین ترتیب بخش قابل توجهی از درآمدهایشان، به خزانه های ما به صورتی وارد شود که خودشان هم احساس نکنند.

اندک اندک در این سیستم بردگی نوین ما افراد رو به صورتی در می آوریم که بعدها از این که برده ما هستند؛ افتخار کنند و از این که آن گونه که ما می گوییم زندگی می کنند و لباس می پوشند؛ افتخار کنند و اگر افرادی در آن کشور و جامعه حاضر نیستند که به بردگی ما دربیایند؛ آن ها را مورد تمسخر قرار دهند. به این صورت که می گویند: به آن خانم نگاه کن؛ به آن آقا نگاه کن؛ پوشش دارد؟! حجاب دارد. این چه وضعی است؟ ما را نگاه کنید. ما مدرن هستیم. ما روشنفکریم. ما منور الفکریم. ما دگردیسیم؛ آن ها اُمُّل هستند

هیچ پروازى تا به حال اینگونه دلم را آشوب نکرده بود، نام کوچک اینروزهام حسرت است…

باور نکرده بودم،
باور نمى کنم،
باور نخواهم کرد،
چقدر بنویسم
که برگردى..؟

گریه کار کمى ست
براى توصیف رفتنت،
دارم به رفتار پرشکوهى
شبیه مرگ
فکر مى کنم…

یکبار، کوتاه دیدمش، کاش دقیق تر دیده بودمش، کاش عمیق تر شناخته بودمش…

با قلبى آکنده از حسرت و اندوه

سرت رو برنگردوندی ببینی
داره دنیا سرم آوار میشه
چقدر این صحنه ی تاریک رفتن
داره تو زندگیم تکرار میشه

 سرت رو برنگردوندی ببینی
چقدر خواهش توی چشمام دارم
ببینی کاری از من بر نمیاد
به جز اینکه ازت چشم برندارم

فلسفه سال سوم دبیرستان

درس اول

*فلسفه ریشه یونانی دارد و از کلمه فیلو سوفیا گرفته شده وبه معنای دوستدار دانائی می باشد

*اولین کسی که دوستدار دانائی بود فیثاغورث است.

*بعد از فیثاغورث افلاطون سقراط را دوستدار دانائی نامید.

*فلسفه از دوستدار دانائی به دانشمندی ارتقاء یافت.

*سفسطه از دانشمندی به مغالطه گری تنزل یافت.

*سقراط به دلیل تواضع وفروتنی وهم ردیف نشدن با سوفیستها دوست نداشت سوفیست یا دانشمند خوانده شود.

*فلسفه در میان مردم تبیین عقلانی امورات روزه است.

*ارسطو می گوید: اعجاب و حیرت است که نخستین اندیشمندان و همچنین مردم امروز رابه بحثهای فلسفی کشانده است.

*علم تجربی: مجمو عه منظمی از نتایج تلاشهای تجربی انسان برای درک بهتر پدیده های طبیعت.

مبانی فلسفی علوم طبیعی:

واقعیت داشتن جهان:در جهان اموراتی وجود دارد که ساخته و پرداخته ذهن نیست .

*قابل شناخت بودن طبیعت: ما می توانیم اموراتی که در طبیعت وجود دارد مورد شناسائی قرار دهیم.

*درستی روش تجربه: تجربه در مواردی که قابل آزمایش باشد می توان به آن اعتماد کرد.

*اصل یکنواخت عمل کردن طبیعت: طبیعت در شرایط یکنواخت یکسان عمل میکند.

*اصل علیت: این اصل به ما می گوید هیچ حادثه ای خود به خود و از روی تصادف بوجود نمی آید.

* اهمیت اصل علیت: زیر بنای تمام تحقیقات علمی است.

*وظیفه فلسفه علوم طبیعی : دانشها ی تجربی را در مقابل خود قرار می دهد و در آنها به تعمق می پردازد تا مبادی  و نقاط آن علوم و همچنین روشهای را که آنها به کار می گیرند بررسی وتبیین عقلانی کند.

درس دوم:

*در رشته های مختلف علوم انسانی بسته به اینکه چه تصوری از انسان وجود دارد فرق می کند.

*الف)فلسفه و روان شناسی:

*روان شناسی علمی است که در آن حالات روانی و رفتار آدمی مورد بحث و تحقیق قرار میگیرد.

*روان شناسی از قرن 18 میلادی بااستفاده از روشهای تجربی رشد و گسترش پیدا کرد.

* بحث شناخت مشترک میان فلسفه و روان شناسی است.

ب) فلسفه و جامعه شناسی :

*جامعه عبارت است از تجمع گسترده ای از مردم با عقاید و سنتها و روشهای زندگی و منافع اقتصادی و سیاسی مشترک که برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش می کنند.

*ارتباط فلسفه و جامعه شناسی در دو حوزه مورد بحث قرار می گیرد:

*1-اصالت فرد واصالت جامعه

*2-انسان و پایگاه طبقاتی او

ارتباط فلسفه و سیاست

*در ارتباط فلسفه و سیاست مهم ترین مساله این است که حق حاکمیت با چه کسی است؟در جواب به این سوال هر یک از مکتبها مواضعی اتخاذ کردند که ذیلا به آن اشاره می شود.

*مارکسیسم: حکومت حق طبقه کارگر یا پرولتاریا است.

*جامعه شناسان غربی:اکثریت مرم

*اسلام :خداوند

*حکومت دیکتاتوری:شخص دیکتاتور

درنتیجه تعیین اینکه کدام یک ازآنها درست می گویند به عهده فلسفه علم سیاست است.

*ارتباط فلسفه و علم اخلاق

در اخلاق صحبت از خوبی و بدی باید و نباید راستی و درستی  وفای به عهد و عفت وفروتنی.......می باشد اما سوالات دیگری مانند اینکه چرا راستی و درستی خوب است؟ چرا آدمی باید راست بگوید ؟آیا مطلق است یا نسبی ؟ تابع نظر فرد است یا جامعه ؟وسوالاتی نظیر اینها در علم اخلاق مرد بحث نیست بلکه در فلسفه علم اخلاق مورد تبیین عقلانی قرار می گیرد.

*ارتباط فلسفه و هنر

اگر باسوالاتی مانند زیبایی چیست؟چه جیزی زیبا وچه چه چیزی زشت است؟فرق هنرمند با دیگران در چیست؟هنرمند چه کاری انجام می دهد که دیگران از عهده آن عاجز هستند؟این گونه مسائل بایستی درفلسفه علم هنر  مورد تبیین عقلانی قرار گیرد.

ارتباط فلسفه علم حقوق

در علم حقوق سخن از جرم و مجرم است.چه کسی باید برای مجازات مجرمان قانون وضع کند؟چرا مجرم باید مجازات شود؟ جواب این گونه سوالات در فلسفه علم حقوق مورد تبیین عقلانی قرار می گیرد.

درس سوم

فلسفه اولی یا ما بعدالطبیعه

*فلسفه عبارت است کوشش برای فهم علت حقیقی رویدادها و درک مبانی واصولی که علوم تجربی و علوم انسانی بر آنها استوار است.

*نگاه فلسفی نگاه ریشه یاب است وفیلسوف می کشد تا از ظاهر پدیده ها فراتر رود و باطن پدیدارها را بشناسد.

هر یک از فلسفه و علوم مختلفه باچه مسائلی سروکار دارند؟

*الف)ریاضیات: کمیت و مقدار

*ب)فیزیک: خواص ماده وحرکت و سکون

ج)زیست شناسی:موجود زنده

د)فلسفه:هستی شناسی

*هر یک از فلسفه و علوم مختلفه چگونه هستی را تفسیر می کنند؟

علوم مختلفه بخشی از هستی و فلسفه تمام هستی را تفسیر می کنند.

*مسائل مهم فلسفه اولی:

1-علت ومعلول: یعنی چیزی عامل وبوجود آورنده جیز دیگر باشد.مانند آتش که که آب راگرم می کند.

2-وجود وماهیت:  هستی و چیستی مانند اینکه می گوئیم انسان وجود دارد وگاهی می گوئیم او عام است.

3-وحدت وکثرت: وحدت شباهتها را نشان می دهدو کثرت تفاوتها را

*چه رابطه ای میا ن فلسفه در معنای کلی با فلسفه اولی وجود دارد؟

فلسفه در معنای کلی کوششی برای شناختن ریشه وپایه وعلت اصلی وحقیقی پدیده ها میباشد تا آنها را مورد تبیین عقلانی قرار دهد.فلسفه اولی علم هستی شناسی است وهمه موجودات در دامن هستی قرار دارند بنابراین فلسفه اولی مهم ترین مصداق برای فلسفه در معنای کلی است تا آن را موردتبیین عقلانی قرار دهد.

درس چهارم:

آغاز فلسفه

آراء مختلف در باره آغاز انیشه بشر:

1-مربوط به زمان ومکان خاصی نیست وبشر در هر جائی که می زیسته تفکر واندیشه همراه او بوده است.

2-مربوط به باورهای دینی مشرق زمین است که همراه باصبغه ما بعدالطبیعی وپندارهای دینی مشرق زمین بوده است.

3-مربوط به یونان باستان همراه با قطعه ها ی از زبان فلسفی بوده است.

در یونان باستان زبان رمز و افسانه جای خود را به زبان تعقل وتفکر داد.

زادگاه فلسفه  یونان در شهر ایونیا واقع در آسیای صغیر می باشد.

آنچه توجه دانشمندان نخستین را به خود جلب کرده بود تغییر و دگرگونیهای که پیوسته در علم طبیعت رخ می داد.مانند بهار وخزان سرما وگرما روز وشب مرگ و زندگی.......

چگونگی بوجود آمدن سوفسطائیان:

آراء ونظرات گونگون ومتضادی که جهان شناسان باستان عرضه داشتند نوعی تشویش و نگرانی برای مردم بوجود آورد تا گروهی بوجود آمدند که منادی بی اعتباری علم ودانش شدند.

سوفیست ها آموزش علم سیاست  وفن سخن وری راترویج دادند.

شعار پروتاگورس:انسان معیار همه چیز

شعار گرگیاس:هیج چیز را نمی توان شناخت.

عقیده پروتاگوراس: همه چیز نسبی و موقتی است و حقیقت به معنای دانش ثابت و پایدار هرگز بدست نمی آید.انسان معیار همه چیز است همگان در هیچ اصل مشترکی به نام حقیقت به وحدت نمی رسند پس حقیقت جنبه شخصی و خصوصی دارد و هر کس هر چه پندارد همان حقیقت است.

 عقیده گرگیاس: اولا هیچ چیز وجود ندارد ثانیا اگر وجود داشته باشد قابل شناخت نیست ثالثا اگر قابل شناخت باشد قابل تعلیم نیست.

*اهمیت سوفسطائیان در تارخ فلسفه:

1-بحثهای استلالی را گسترش دادند.

2-زمینه پیدایش علم منطق را بوجود آ وردند.

 *سقراط تفکر فلسفی را احیاء کرد او با روشی معتدل و بیانی استوار انسانها را به تامل درخویشتن دعوت می کرد تا با استفاده از گوهر عقل هم به یقین برسد وهم فضائل اخلاقی رااکتساب نماید.

*سقراط رابنیان گذار فلسفه نامیدند او توانست توانائی عقل را به انسان نشان دهد وراه صحیح اندیشه را به او بیاموزد.

*شیوه سقراط درتعلیم حکمت و فلسفه شیوه پیامبر گونه بود یعنی از خود کتاب و نوشته ای به جا نگذاشت بلکه با رفتار و منش اخلاقی خود به ترویج فلسفه پرداخت.

*صفت ممتازی که سقراط تا پایان عمر از آن دست بر نداشت جویندگی حقیقت بود.

درس پنجم

شهید راه حکمت:

 زندگینا مه سقراط

سقراط در سال 469یا 470 قبل از میلاد در آتن متولد شد.پدرش سنگ تراش و مادرش ماما بود.او در نزد استاد خاصی درس نخوانده بود.او در جنگ پلو پونزی شرکت کرد و از خودرشادتهای به جا گذاشت.اوشاگردی به نام افلاطون تربیت کرد  که بعدها  در تاریخ فلسفه تاثیر به سزائی گذاشت.

 هدف سقراط از گشت وگذار در میان مردم چه بود؟

  ((از گشت و گذار جز این هدفی ندارم که شما جوانان و سالخوردگان متقاعد سازم که نباید جسم و مال وثروت رابر کمال نفس ترجیح دهید .زیرا ثروت فضیلت به بار

نمی  آورد بلکه فضیلت است که ثروت و هر چه برای فرد و جامعه سود مند است به دست می آورد))

 علت محاکمه سقراط چه بود؟

1-کینه توزی و بد خواهی کسانی که تحمل دیدگاه اورا نداشتند.

2-مبارزه بافضل فروشان و جاه طلبان.

3-علاقه جوانان به راه و روش او.

4-رویاروئی با سوفسطائیان.

*سقراط در دادگاه هلیاست محاکمه شد و نماینده متهم کننده اوملتوس بود.

*اتهامات سقراط:الف)انکار خدایان :یعنی  خدایانی  که همه به او اعتقاد داشتند انکار می کرد و از خدای جدید سخن به میان می آورد.

ب)انحراف جوانان:او با افکار خود جوانان را گمراه می کرد واز دین ابا و اجدادی     خودشان برمی گرداند.

*سقراط وظیفه خودرا راستگوئی و وظیفه قاضی را تشخیص حق از باطل می دانست .

*علت تهمتهای که به سقراط زده می شد به دلیل دانش خاصی بود که او داشت.

*سقراط پس ازآزمایش کسانی که به دانائی مشهور بودند به این نتیجه رسید (کسانی   که بیش از همه به دانائی شهرت داشتند به نظرمن زبون تر از دیگران بودند و آنها که چنین آوازه ای نداشتند خردمند تر از آنان بودند)

*راز پیام سروش دلفی این بود که (دانا ترین شما آدمیان کسی است که چون سقراط  بداند که هیچ نمی داند )

 *نمایندگان متهم کننده سقراط:

الف) ملتوس به هواداری از شاعران

ب)آنیتوس به هواداری از پیشه وران ومتنفذان

ج)لیکون به هواداری ازخطیبان ووکیلان

*تفاوت سقراط و دیگران  درباره مرگ این است که می گوید من چون چیزی درباره مرگ نمی دانم خود رافریب نمی دهم و در همین نکته است که از دیگران داناترم.

*ترس واقعی سقراط از دو چیز بود 1-بی اعتنائی نسبت به قانون 2-سر پیچی از       فرمان کسی که بهتر از من می داند خواه خدا باشد یا آدمی

*پیام سقراط:

*پیام سقراط دارای دو جنبه است:1-خود آگاهی 2-راه تفکر صحیح رااز طریق تعریف ثابت اشیاء می آموخت.

*تفاوت نمی دانم سقراط و سوفسطائیان:

نمیدانم سقراط:آوای خویشتن شناسی ودرس آگاه شدن از گوهر تابناک انسانیت را که در درون هر انسانی نهفته است درتاریخ اندیشه بشر طنین انداز کرده است.

نمی دانم سقراط طوفانی در کاشانه سوفسطائیان است.نمی دانم سقراط سرآغاز راه حکمت واندیشه است.

نمی دانم سوفسطائیان یعنی نمی توانم بدانم ویعنی جهل مرکب و همچون تارهای عنکبوت سست و لرزان است.

*سقراط اعتقاد دارد هر چیزی از تعریف ثابتی بر خوردار است و اگر به تعاریف اشیاء  برسیم به دانش درست و مطمئنی دست پیدا کرده ایم.

 درس ششم

زندگی نامه افلاطون

افلاطون در سال 427 یا428 قبل از میلاد درآتن متولد شد.او دریک خانواده متشخص آتنی بود .لقب افلاطون به دلیل هیکل تنومندش بود .در ابتدا او به نقاشی و شعر علاقه مند بود ودربیست سالگی با سقراط آشنا شد وبه شاگردی او درآمد .        سبک مباحث فلسفی او گفتگوی عقلی یا دیالکتیک بود .قهرمان داستانهای فلسفی او سقراط است.افلاطون دانشگاهی به نام آکادمی تاسیس کرد.او در سن 80 سالگی وفات یافت.

*یکی از مسائل مهمی که ذهن افلاطون رابه خود مشغول کرده بودبحث شناخت ومعرفت است. شناختی که همراه با یقین باشد وباگذشت زمان از اعتبار آن کاسته نشود .سوال اساسی او این بود که شناسایی حقیقی چیست؟و به چه چیزی تعلق میگیرد؟

رسالات افلاطون:

1-تئتتوس:بتفصیل آراءنادرست در باره شناخت و معرفت بحث می کند و ضمن انتقاد از آنها هیچ یک را شایسته شناساییواقعی نمی داند.

2-جمهوری:به موضوعات متنوعی اختصاص دارد و سهمی هم به معرفت اختصاص داده است.

*افلاطون و تئتتوس دانش پژوه رشته ریاضیات در باره ادراک حسی به بحث پرداختند .

نتیجه ای که از گفتگوی افلاطون و تئتتوس در باره ادراک حسی بدست می آید:

اولا هیج انسانی عاقلتر از انسان دیگر نیست زیرا هر کس بهترین داور ادراکات خود می باشد.ثانیا پروتاگورس که به تعلیم افراد می پرداخت و مزد قابل توجهی می گرفت کار غلطی بود و باید بگوئیم که ایشن با ما سر شوخی داشت ثالثا همه بحثهای علمی و فلسفی بی معنی می شد.

معرفت حقیقی چیست؟

معرفتی که اصولا همراه با یقین و استواری باشد سست و لرزان نباشد و همراه با شک وتردید یا زوال نباشد.

ویژگیهای معرفت حقیقی:

1-خطا ناپذیر بودن که ضامن صحت و درستی است.

2-به امور پایدار تعلق داشتن که ضامن دوام و ثبات است.

نارسایی حواس:

از نظر افلاطون حواس ما از یک طرف پیوسته در معرض خطا و اشتباه است و از طرف دیگر با اموری سرو کار دارد که ثبات و پایداری لازم را ندارد.

*-نکته :افلاطون این نکته را از هراکلیتس پذیرفته که (شما نمی توانید دو بار در یک رود خانه گام نهید زیرا آبهای تازه که همواره در جریان هستندو بر شما می گذرند.)

راه حل دو مرحله ای افلاطون برای رسیدن به معرفت حقیقی:

1-برای بدست آوردن معرفت حقیقی باید از سطح حواس عبور کردواز ادرا ک عقلانی مدد جست زیرا ادراک عقلانی از هر خطایی مبرا است.

2-عالم طبیعت پیوسته در حرکت و دگرگونی است بنابراین به امورپایدار تعلق داشتن درعالم محسوسات تامین نمی شود بلکه آن را در عالم دیگر جستجو کرد.

*نکته:افلاطون موجودات عالم ماوراء رامثال نامید.

* گوهر های اصیل و جاودانه ای که موجودات این عالم بدل آن محسوب می شوندمثل میگویند.

مرجع کلیات:

الف)حسن یک انسان است .

ب)علی یک انسان است .

ج)رضا یک انسان است .

از نظر افلاطون الفاظ کلی که برموجودات حقیقی در عالم مثل دلالت دارد مانند تصورانسان که همه انسانها  از آن بهره مند هستند مرجع کلیات گویند.

تمثیل غار:

*-هدف افلاطون از تمثیل غار این است که می خواهد نشان دهد چگونه تربیت بر طبیعت افراد تاثیر می گذارد.

*-راه حل چهارمرحله ای افلاطون برای بیرون رفتن از غار :

1-سایه ها وتصاویر افراد و اشخاص را در آب دید.

2-خود آدمیان را دید.

3-شب هنگام به دیدن آسمان و ستارگان پرداخت زیرا چشم به روشنائی آنها زودترعادت خواهد کرد.

4-در این مرحله به دیدن خورشید می پردازد که پدید آورنده سالها وفصلها  خواهد بود.

*-نکته مهم:

طبق تمثیل غار:

1-زندان غار       معادل           عالم محسوسات

2-پرتو آتش         معادل            نور خورشید

3-اشیاءبیرون وانسانها     معادل      عالم مثل

4-خارج شدن از غار         معادل         سیر و صعود روح آدمی

نتیجه این خواهد شد که معرفت حقیقی پس از پایان سیر و سلوک و تحمل رنج درمی یابد که مبدا همه مثل مثال نیک یا خیر است.

درس هفتم

زندگینامه ارسطو:

ارسطو در سال 384 ق م در شهر استاگیرا یکی از شهرهای مقدونیه متولد شد.

در 18 سالگی به آکادمی افلاطون راه یافت .روش فلسفه او مشائی بود .

ارسطو از دوجنبه از استاد خود پیشی گرفت:

1-طبقه بندی علوم زمان خود 2-تحقیقات دامنه دار علمی

*-فیلسوفان مسلمانی مانند کندی فارابی بو علی سینا خواجه نصیر میر داماد ابن رشد از او تاثیر پذیرفتند.

در جهان مسیحیت توماس آکوئیناس ازمکتب مشائی ارسطو تاثیر پذیرفت.

ارسطو در سن 63 سالگی دیده از جهان فروبست.

تفکر ارسطو:

ارسطو یک فیلسوف واقع گرا بود یعنی طبیعت و دگرگونیهای آن از موضوعات مورد علاقه او بود.مانندبهاروخزان مرگ وحیات رشد و پژمردگی گلها

*علم فیزیک: علمی که از اشیاء طبیعت بحث می کند از آن جهت که حرکت عارض آن می شود.

علتهای چهارگانه:

ضمن یک مثال علتهای چهار گانه رانشان می دهیم.لباسی که می پوشیم؟

خیاط :علت فاعلی = عاملی که با عمل خود چیزی را بوجود میآورد.

پارچه :علت مادی = جنس هر موجودی راتشکیل می دهد.

شکل والگوی پیراهن :علت صوری = از ماهیت و نوع یک پدیده حکایت می کند.

 انگیزه خیاط :علت غائی = کر برای آن انجام می پذیرد.

سخنی از بهمنیار :

بهمنیار شاگرد ابن سینا در کتاب التحصیل بنا به دیدگاه ارسطو وابن سینا علت را خارج از علتهای چهار گانه نمی داند.

الف) علت های درونی = (علت صوری و علت مادی)

ب)علت های بیرونی =(علت فاعلی وعلت غائی )

شرح علل چهارگانه ارسطوئی :

1-علت فاعلی :

آن عامل خارجی که باعمل خود چیزی را بوجود می آورد.مانند بنا برای ساختمان

 *-گاهی آن علت در عالم خارج مشخص ومعلوم نیست مانند سنگی که از ارتفاع سقوط می کند یا آتش فشانی که به طرف بالا فوران می کند.

طبیعت شئ یا جسم:

                        یک نوع علت فاعلی درونی که باعث حرکت وسکون اشیاء می

 شود.

2-علت صوری:

*-فعلیتی است که یک شئ بالقوه در مراحل حرکت خود بدست می آورد.مانند کوزه که همان فعلیت خاک رس است.

*- از نظر ارسطو آن چه شدنی است ماده و آن چه بودنی است صورت می گویند.

*-ماده و صورت اموری نسبی هستند یعنی یک چیز در مقایسه با چیزی ماده و درمقایسه     با چیز دیگر صورت است.مانند جوجه درمقایسه با مرغ  ماده و در مقایسه با تخم مرغ     صورت است.

*-نکته= طبیعت و علت صوری:

صورت همان طبیعت است آنگاه که آن را به عنوان مبدا حرکت و سکون در یک شئ        در نظر بگیریم.

علت غائی:

عامل آگاهانه و سازمان دهنده ای است که چه در میان جمادات و چه درمیان جانداران اعم از نباتات وحیوانات وجود دارد که نظم وهماهنگی و هدفداری را در نظام طبیعت تامین میکند. مانند غایت یک دانه جوانه زدن و تبدیل به نهال است .

*-نکته =از نظر ارسطو فلسفه دانشی است که در باره علل اولیه هستی بحث میکند.

*-نکته=از نظر ارسطو وظیفه یک فیلسوف آن است که به تفسیر جهان هستی از افق         علل چهار گانه می پردازد

مقاله ای درباره ی تربیت

 چکیده:

تربیت یک فرایند مستمر و پیوسته بوده که هد ف نهایی آن کمال وسعادت انسان است و این کمال درمکتب ما همان قرب الهی است. و اهمیت آن به این خاطراست که کودک مانند مومی دردست ماست و ما هم می توانیم با تربیت درست اورا به انسانی تبدیل کنیم که خلیفه الله روی زمین باشد وهم به موجودی پست تر از حیوان تبدیل شود ، تربیت انواع مختلفی داشته وعوامل زیادی درآن نقش دارند ومتناسب با توانایی های فرد مقابل مراحل مختلفی دارد که دراین مقاله هر کدام از آن ها ذکر شده اند.

برای تربیت درست کودک در عصر کنونی باید موارد زیر را رعایت کنیم:

1- با ویژگی های کودکان دردوران رشد آشنایی لازم را داشته باشیم و آموزش های ما و تمام نهادهای متولی امور تربیت متناسب با سن کودکان باشد.

2- درمواردی که پی بردیم توانایی های کودک بیشتر یا کمتر ازهمسالان اوست ،با توجه به ویژگی ها و توانایی های کودک به او آموزش دهیم.

3- خیرخواه کودک باشیم و او را آن طور که درست است تربیت کنیم، هیچ موقع اعمال وگفتار ما متناقض نباشند(اتامرون الناس بالبر و تنسون انفسکم)

4- از کودک مراقبت کنیم نه این که برای او محدودیت ایجاد کرده و مانع رشد خلاقیت دراو گردیم.

5- اسم خوب برای کودک خود انتخاب کنیم زیادندکودکانی که از بردن اسم خودخجالت می کشند. فراموش نکنیم هفت سال ابتدای زندگی دوره ی سیادت و آقایی است.

6- با توجه به شناختی که از کودک داریم در هفت سال دوم زندگی او راهنمایی و یاری کنیم و در هفت سال سوم درانجام کارها از او مشورت بخواهیم.

7- سعی کنیم آموزش های مورد نظر خود را بصورت عملی و به شکل غیرمستقیم انجام دهیم، موارد تربیتی دو نهاد مهم خانه ومدرسه را هم سو ، هماهنگ و مکمل یکدیگرانجام دهیم و بدانیم که برای تربیت مناسب ورشد ذهنی و عاطفی کودک ،پاداش و تنبیه لازم است اما زمان،مقدار و نحوه ی تنبیه مهم است . خود کودک را سرزنش وتنبیه نکنیم بلکه عمل نامناسب او را سرزنش کنیم و عمل مخالف آن عمل را که کاری شایسته است ، تقویت کنیم

.8- بدترین نوع تنبیه ،تنبیه بدنی است چون که مسئولیت را از دوش کودک برمی دارد. 9- مسئولیت پذیر باشیم،به عهد خود وفا کنیم و عذرخواهی کودک راپذیرفته و به او ارزش و شخصیت قائل شویم.

11- گفتار نیکو داشته باشیم ،در رفع نیازهای کودک (نیازهای فرهنگی ،اقتصادی ،امنیتی ،عاطفی ،اجتماعی و...) بکوشیم.

12- تغیرات مناسب با کودکان دربرنامه های رسانه ها ، بخصوص در رسانه های جمعی ایجاد کنیم.

مقدمه

در دنیایی که همه ی مردم از تاثیر بد و مخرب انواع رسانه ها ، دوستان ، همسالان و در یک کلام اجتماع بر کودکان و نوجوانان خود شکایت می کنند و بسیار ناراحتند از این که تاثیر این عوامل مانع تربیت مطلوب فرزندان آن ها می شود؛ نیاز به یک راهکارو برنامه ی تربیتی کارآمد و مفید بیش از پیش احساس می شود برنامه ای که تمام جوانب زندگی آن ها و تمام مسائل را شامل شود و با ثبات و انعطاف پذیری خود ضمن تامین نیازهای روز فرزندان و والدین این امکان را به والدین بدهد که با هماهنگی اجتماع و نهادهای تربیتی فرزندان خود را آن گونه که می خواهند و به صلاح فرزندانشان است تربیت کنند.

بدون تردید این برنامه ی منظم و مدون که با گذشت قرن ها علاوه بر آن که تازگی خود را از دست نداده است ، بلکه با پیشرفت علوم تربیتی و روان شناسی مصادیق فراوانی از آن تائید شده است ؛همان برنامه ی تربیت اسلامی است که به وفور و به شکل پنهان و آشکار در آیات قرآن کریم و احادیث آمده است ولی متاسفانه امروزه در قالب کلمات ، عبارات وجملات دیگر همان برنامه ها و دستورات به خورد خود ما داده می شود ؛ چون یافته های جدید علوم نیز آن ها را به خوبی تایید می کنند.

دراین مقاله نیز سعی شده به صورت بسیار مختصر به مراحل تربیت و عوامل موثر بر آن بر اساس آیات روایات پرداخته شود که تاکید زیاد آن ها نیز به تربیت غیر تعمدی وپنهان (که از طریق عمل اتفاق می افتد نه از طریق حرف زدن و نصیحت کردن ) ،رعایت تناسب میان توانایی های فرد مقابل با موارد تربیتی وآموزشی ، تعامل ورابطه ی عاطی عمیق ،همکاری و تعاون ، احترام متقابل وتشویق است.

تعریف ، اهداف ،اهمیت

تربیت یک فرایند مستمروپیوسته است به منظورتزکیه وتهذیب فردیاافرادمقابل،آموزش آنهاوپرورش استعدادهای آنهابرای رسیدن به هدف کمال نهایی که این کمل در جهانبینی ومکتب ماهمان قرب الهی می باشد.

هدفی که دربالاذکرشد یک هدف نهایی غایی است حال آن که عاملان تربیت هرکدام اهدف موردنظرخودرادنبال می کنندکه متناسب باعلایق ونگرش های آنهامتفاوت است وکارهای آنهاممکن است به منظور: تربیت پاک کودکان،مفیدواقع شدن آنهابرای جامعه،خیردنیاوآخرت خودوآنهاصورت گیرد.

اهمیت فرزند : فرزند موجب تعادل بهتر درخانواده، نزدیکی اعضا به یکدیگر، گرمی کانون خانواده،استحکام وبقای نهاد خانواده وکارو تلاش بیشتراعضای خانواده می شود.

اهمیت تربیت : کودک بعد از تولد مانند موم نرمی است که می توان آ ن را به هرشکلی درآورد یعنی هم می توان او را طوری تربیت کرد که به خلیفه الله درروی زمین تبدیل شود وهم می توا ن بوسیله ی تربیت بد او را پست تر از حیوان بارآورد.

بنابراین تربیت یک مقوله یبسیار مهم است بطوری هیچ کسی منکر اهمیت آن نیست و نمی تواند باشد و وجود آن برای جامعه پذیری وتحقق سایر اهداف آدمی لازم است.

انواع تربیت:

از دودیدگاه قابل بررسی است:

الف) تعمدی: تربیت ازاین دیدگاه بر دو نوع است:

1) تربیت عمدی: فرد یا افراد تربیت کننده شیوه ی خاصی ازتربیت را درباره ی فردی اعمال می کنند وبرای تربیت خود طرح و برنامه ای دارند به عنوان مثال مادر دست کودک را گرفته و به او راه رفتن را می آموزد.

2) تربیت غیرعمدی: این نوع تربیت بدون اراده،طرح وبرنامه ی قبلی صورت می گیرد یعنی کودک همه ی کارهای بزرگترها،دوستان و...را می بیند و از آنها تقلید می کند به عنوان مثال : کودک نزاع و درگیری را می بیند و ÷رخاشگری را یادمی گیرد.

ب) اخلاقی و رفتاری: تربیت از این دیدگاه نیز بر دو نوع است:

1) تربیت جنسی: در این نوع تربیت درباره ی غریزه ی جنسی دو دیدگاه مطرح می شود:

الف) غریزه ی جنسی مربوط به دوران بلوغ بوده و از این دوران شروع می شود.

ب)این غریزه از ابتدا درنهاد کودک است وبا توجه به شرایط محیط زندگی کودک ممکن است دیر یا زود خود را نشان دهد که مصداق آن انحرافات جنسی نوجوانان نا بالغ است .

درمیان نظریه های افراطی وتفریطی درباره ی این میل اسلام یک نظریه ی متعادل و منطقی را پیشنهاد می کند واین میل را یک میل مقد س می داند ومعتقد است که این میل ضامن حفظ نسل و بقا است وازاین رو باید در مسیر خود هدایت شود که دراین باره دستورات زیادی داده وبخصوص نقش پدر و مادر را دراین مورد بسیار مهم می داند.

2) تربیت مذهبی: همه ی کودکان زمان تولد پاک ومعصومند وخوب وبد را از پدر ومادر یاد می گیرند.

نقش پدرومادر در تربیت مذهبی کودکان:1- خود به اصول و ارزش های دین و هر چیزی که به کودک می گویند باشند. 2- تاکید بر ادب ، نزاکت، نرم زبانی و عدم

افراط وتفریط در تمام زمینه ها. 3- متضاد نساختن محیط خانواده با محیط مدرسه و هماهنگی با کارکنان مدارس. 4-وادار به انجام کاری نکردن و آموزش کارهای مورد علاقه ی کودک آن هم به روش غیرمستقیم و با عمل خود به کارهای مورد نظرکه این مورد درمورد تمام نهادهای تربیتی صدق می کند وچنانچه دراین موارد تناقضی باشد کودک بدلیل میل راحت طلبی ولذت جویی به احتمال فراوان ازمسیر تربیت درست منحرف خواهد شد.

مراحل تربیت:

از سه دیدگاه قابل بررسی است که در همه ی آن ها براساس نیازهای جسمی ، روحی ، عاطفی ، اجتماعی و...به دوره های مختلفی تقسیم می شود. که این سه دیدگاه عبارتند از:

الف- در این دیدگاه تربیت به مراحل زیر تقسیم می شود:

1- دوران جنینی و کودکی : تا یازده سالگی

2- دوران نوجوانی :11-17 سالگی

3- جوانی : 25-18 سالگی

4- کهولت و پیری

ب- نکته ای که دراین نوع تقسیم بندی نهفته جای خوشحالی وشاید تاسف به همراه دارد وآن این که براساس تقسیم بندی های جدید علوم تربیت و روان شناسی تربیت در سه مرحله ی هفت ساله انجام می گیرد که در مرحله ی نخست کودک آقای خانه بوده و درمراحل دوم وسوم نیزکودک به ترتیب نیاز به راهنمایی وکمک دیگران داشته وهمچنین در کارها از او مشورت و کمک خواسته می شود؛ حال این نظریه را با نظر پیامبر اکرم (ص) مقایسه می کنیم:

درکتاب مکارم اخلاق تربیت ازدیدگاه پیامبر اکرم (ص) به سه مرحله ی زیر تقسیم می شود:

1- دوره ی سیادت و آقایی : دربرگیرنده ی هفت سال نخست زندگی است ودراین دوره کودک آقا وسرور خانواده بوده وباید توجه خاصی به او شود.

دراین دوره به اصول وموارد زیر باید توجه کرد:

الف- والین باید مظهر عمل باشند نه حرف وهیچ تناقضی بین حرف وعمل آن ها وجود نداشته باشد که موید آیه ی مبارکه ی" اتامرون الناس با لبروتنسون انفسکم " که درهمین راستا سعدی به زیبایی می گوید: سعدیا گرچه سخندان ومصالح گویی به عمل کار بر آید به سخندانی نیست.

2- دوره ی بندگی واطاعت : هفت سال دوم زندگی بوده ونیاز به کمک وراهنمایی دارند وباید اصول موارد زیر را رعایت کرد :

الف- عدم تبعیض درخانواده

ب-هماهنگی درتربیت

پ- همکاری با مدرسه

ت- وفای به عهد

خ- گفتار نیک

ح- انتخاب الگو

ج- آزادی

چ- تفریحات سالم

3- دوره ی وزارت : که شامل هفت سال سوم زندگی بوده و والدین باید در این دوره ازآن ها مشورت گرفته وبا نظرخواهی از آن ها درکارها وسایر مسائل زندگی به آن ها ارزش قائل شده واز آن ها کمک گیرند.

پ- دیدگاه سوم مراحل تربیت از نظر دکتر غلامحسین شکوهی بدین ترتیب می باشد:

1-طفولیت : ازتولد تا هجده ماهگی را شامل می شود ویژگی های مهم این دوره عبارتند از:رشد ذهنی و رشد عاطفی.

2- کودکی اول : شامل سال سوم و چهارم زندگی بوده و ویژگی های مرحله ی قبل به اضافه ی تشخص طلبی در این مرحله وجود دارد.

3-کودکی دوم : سال های پنجم و ششم زندگی بوده ودراین مرحله باید تخیل و شخصیت کودک را تربیت کرد.

4- کودکی سوم (دوره ی ابتدایی) : 7تا12سالگی را شامل می شود ؛ دراین مرحله ویژگی هایی مثل: رشدجسمی ، حسی ،عاطفی و... بارزترند؛ وهماهنگی دو نهاد تربیتی خانه ومدرسه ونقش معلم درتربیت اجتناب ناپذیر است.

5- دوره ی نوجوانی(دوره ی راهنمایی) : 12تا16سالگی را شامل شده و این دوره همزمان با شروع بلوغ وانواع انحرافات می باشد بنابراین نوجوان نیازمند راهنمایی وکمک است.

6- دوره ی جوانی : 17تا30 سالگی را شامل شده ودر این دوره شخصیت جوان کاملا شکل می گیرد.

 عوامل موثردرتربیت

الف) عوامل انسانی شامل:

1)خانواده که خودشامل:

الف) مادر

ب) پدر

ج) خواهر و برادربزرگتر

2) معلم وکارکنان مدرسه وشاگردان

3)محیط واجتماع که خود شامل:

الف) معاشران

ب) خویشان و بستگان

پ ) رهبران جامعه

ب)عوامل غیرانسانی شامل:

1) غذا و دارو

2)عوامل جغرافیایی ،طبیعی ،شغلی و...

1) خانواده:

الف- مادر: اولین آموزگار کودک بوده وکودک اولین کلمات رااز زبان مادر شنیده ویاد می گیرد.

چون کودک نیمی از ژن هایش را از مادر به ارث برده است ؛ زمینه ی تمام صفات مادر در او وجود دارد و مادر می تواند با تربیت درست واقدامات مناسب صفات مورد نظر راشکوفا سازد.

بدین تربیت نقش مادر درچگونگی تربیت فرزندان انکارناپذیر است.

ب- نقش پدر:

برای بررسی نقش پدر درتربیت فرزندان اشاره ای به شان پدر در روایات اسلامی می کنیم:

الف- قرآن کریم: آیه ی مبارکه ی " وباالوالدین احسانا..." موید همه چیز است که حتی گفتن" اف " در جواب پدرومادر را جایز نمی دارد واعلام می کند فقط زمانی که فرمان آن ها بر خلاف فرمان خدا باشد از آن ها اطاعت نکنید وحتی در این موقع هم احترام آن ها را نگاه دارید.

ب- حد یث : پیامبر اکرم (ص): کسی که برای خانواده ی خود تلاش می کند مانند کسی است که در راه خدا تلاش می کند .

همچنین داستان پیاده نشدن حضرت یوسف از اسب در مقابل پدر در قرآن و ده ها رویت و حدیث دیگر موضوع فوق را به رو شنی تایید می کنند.

رهبری خانواده و تعیین چهارچوب کلی حرکت خانواده با مشورت گرفتن از آن ها ، به عمل واداشتن کودکان با عمل خود به کارها ، نقش فرهنگی (متناسب با رشد) اقتصادی ، اجتماعی ، رفع نیازها ،

وظایف ونقش های پدر:

تامین امنیت ، وقت گذاری ، صبر و استقامت ، جلب نظر ، مرکز دانایی و اندیشه در خانواده بودن ، تشویق و تایید کودک ، مهر محبت واقعی و ملموس (متناسب با سن و شرایط ) که اشتغال و سایر مشکلات نباید مانع آن شوند ، دوستی و بازی با کودک که فواید زیر را دارد :

1- هماهنگی عضلات و اعضای بدن 2- تمایلات متعادل و عدم پرخاشگری 3- عاملی برای تفکر و خلاقیت 4- آموختن بسیاری از اصول اخلاقی و اجتماعی دربازی که حضرت علی (ع) نیز در این باره می فرمایند: هر کس کودکی در خانه دارد با او بازی کند.

نیمی از مردان بزهکار با پدران خود رابطه ی خوبی نداشته اند (بی توجهی پدران در تربیت ) نقش پدران در تربیت بخصوص در سنین 3تا 6سالگی و بخصوص در پسران خیلی زیاد است چون پسران مرد بودن را از پدر خود یاد می گیرند و زنی متناسب با صفات مادر خود انتخاب می کنند و دختران نیز زن بودن را از مادر خود یاد گرفته و مردی متناسب با پدر خود انتخاب می کنند(همانند سازی)

دکتر سید حسن علم الهدی کار شناس مسائل اجتماعی درباره ی نقش والدین در تربیت فرزندان می گوید: " پدر و مادر در خانواده نقش و جایگاه ویژه ای دارند ؛ بار عاطفی خانواده بر عهده ی مادر و مدیریت خانواده بر عهده ی پدر است ، فرزندان پدر را نماد اقتدار و تکیه گاه خانواده می بینند ، کودکانی که پدر معتاد دارند همواره احساس حقارت می کنند چرا که اقتدار پدر را از دست رفته می بینند و همیشه پدر را از اطرافیان و دوستان خود پنهان می کنند "

پدران در خانه باید قدرت داشته باشند ولی قدرت طلب نباشند و از قدرت خود برای هدایت و آرامش و آسایش اعضای خانواده استفاده کنند و با همکاری اعضای خانواده و نهادهای تربیتی بیرون از خانه مثل مدرسه در تربیت کودک خود هماهنگی های لازم را انجام دهد چون هماهنگی در تربیت موجب تعادل روحی و شخصیتی کودکان می شود.

ج - نقش برادر و خواهر بزرگتر :

بدیهی است باتوجه به نزدیکی سنی ، هم زبانی بیشتر کودکان با خواهر و برادران بزرگتر و به دلیل

این که اوقات زیادی را با آن ها سپری می کنند بنا براین بسیاری از صفات آن ها را به راحتی قبول می کنند والدین باید فرزندان بزرگتر را نیز خوب تربیت کرده و بین فرزندان خود تبعیض قائل نشده و موجب بروز حسادت و پرخاشگری بین آن ها نگردند.

2 – نقش مدرسه : مدرسه به عنوان خانه ی دوم شاگردان بوده و گاهی اوقات تاثیر آن از خانه بیشتر

است ، که دراین میان نقش معلم و تاثیر او از همه ی کارکنان مدرسه بیشتر است بطوری که بارها شنيده مى شود كه مى گويند: معلم كسى است كه معلم زاده شده باشد.
ايـن جمله قابل بحث و پژوهش است , زيرا درست مثل اين است كه گفته شود , مهندس يا پزشك كـسـى اسـت كـه مـهـندس يا پزشك زاده شده باشد,در حالى كه مى دانيم هيچ كس روزى كه از مادرزاده شده است ، مهندس يا پزشك نبوده ، بلكه پس از سالها تحصيل و كوشش پى گير، شايسته احرازعنوان مهندس يا پزشك شده است .
دسته اى از روان شناسان معتقدند كه همه چيز آدمى معلول وراثت است .

طبق اين نظر, گفتار سابق قابل تصديق است ، ولى در برابر اين نظر، دسته اى هم همه چيز آدمى را مـعـلـول عـوامل محيطى می دانند((98))

با توجه به اين كه اجتماع ، همواره رو به تكامل مى رود و مقتضيات محيط اجتماعى هر نسلى از نسل پـيـشـيـن پـيـچـيـده تـر مى گردد، روشن مى شود كه وظيفه معلم ، چقدر سنگين است ، چه در اين صورت موظف است تنها به ياد دادن مشتى فرمول خشك و يا قاعده و دستورقناعت نكند و هم ش ايـن نـباشد كه شاگرد، مانند دستگاه ضبط صوت مطالب را گرفته و ضبط نمايد و در جلسه امـتـحـان آنها را طوطى وار تحويل دهد، چنان كه متاسفانه دربسيارى از معلمان ، هنوز اين رسم كهنه مشاهده مى شود.
جـان ديـوئى ((100))

معلم بايد احساس مسئوليت كند و بداند كه سرنوشت افرادى كه به زودى وارد جامعه خواهند شد، بـه دسـت اوسـپـرده شده است و بايد تا آن جا كه ممكن است ، آنها را براى اين زندگى آماده كند و بـكـوشد تا براى جامعه ، انسان واقعى بسازد، نه گرگان و درنده خويان آدم نمايى كه به هيچ وجه نـشـودآنـهـا را انـسـان نـاميد و در حالى كه ظاهرى آراسته و جالب توجه دارند باطنى مخوف و وحـشـتناك داشته ، منافق و رياكار، مردم فريب و نيرنگ باز ، دروغگو و دزد، غارتگر و هتاك ، خيره سر و نابكار وبباشند.
معلم بايد مانند سربازى فداكار، درراه خدمت به انسانها ـانسان هايى كه به كمك تربيت به اوج ترقى و

تعالى مى رسند و بر اثر غفلت و بى توجهى درحضيض پستى و نابخردى سقوط مى كنند بكوشد و با از خود گذشتگى از اين رهگذر، طرفى ببندد.
معلم بايد مانند يك پزشك ، نبض يكايك نوآموزان را در دست داشته باشد و در راه ريشه كن ساختن صـفات زشت آنها كه از هربيمارى ،خطرناك تر و وحشتناك تر است از جان و دل بكوشد و صفات

عالى انسانى را در نهادشان پرورش داده ، شاگردان را به گوهر هنر و فضيلت بيارايد.
مـعـلـم ، زمامدار مستبد،خود سر و مطلق العنان كلاس نيست ، تا نوآموزان كوركورانه از او پيروى

كنند، بلكه پدرى مهربان و دلسوز و پيشوايى روحانى و عالى قدر است كه حس احترام نوآموزان را بـه خـود جـلـب مـى نـمايد و با احترام متقابل و راهنمايى هاى عاقلانه و عالمانه ، آنها را به شاهراه سعادت رسانيده ، از پرتگاه سقوط و انحراف حفظ مى كند.
سرمشق عملى :
بـديـهـى اسـت كه اگر معلم بخواهد تمام وظايف خطير خود را به شاگردان از راه خطابه و پند و انـدرزعملى كند و از اين راه ، دور نماى آينده اى روشن و اميدبخش را در برابر چشمان آنها نمايان سازد شايد كمتر بتواند به نتيجه رسيده ، موفقيتى كسب كند.
معلم بايد سمبل فضيلت باشد و شاگردان به حد كافى به او ايمان داشته ، معتقد باشند كه او مظهر صـفـات پسنديده و عالى انسانى است و از هرگونه بى نظمى و عيب اخلاقى منزه است و هر پند و انـدرزى كـه بـه آنـهـا مى دهد، در درجه اول خودش به آن عمل مى كندو واعظ غير متعظ و عالم بى عمل نيست .
مـعـلـم اگـر حـايز چنين شرايطى باشد، شاگردان به او تاسى جسته مى كوشند از كارهاى نيك واخلاق پسنديده و خداپسندانه او پيروى كنند و نسخه وجود خود را برابر با اصل وجود او گردانند.
نكته اساسى :
نكته اى كه تاكنون به آن اشاره نشده است و علماى تعليم و تربيت از آن غفلت دارند، موضوع ايمان است .
3- محیط و اجتماع :

الف – معاشران: بدیهی است در مواقعی که خانواده ها توجه کمتری به کودکان خود داشته باشند ، آن ها جذب محیط شده وبرای خود معاشرانی برگزیده و از آن ها الگو می گیرند.

در موری مثل : 1- کوچ کردن خانواده 2- مرز نوجوانی بلوغ 3- آشفتگی ودرگیری درخانواده تاثیر معاشران و محیط بر روی فرزندان بیشتر از خانواده می شود.

ب- خویشان وبستگان : با توجه به این کودک معاشرت زیادی با خویشان خود داشته و اوقات زیادی را با آن ها می گذراند بدیهی است که براحتی از آن ها الگو می گیرد.

پ- رهبران اجتماع : این افراد با توجه به خایگاهی که دارند ، برای کودکان الگو محسوب می شوند.

ب - عوامل غیر انسانی :

به عواملی مثل : غذا ، دارو ، عوامل جغرافیایی ، طبیعی ، شغلی و ... گفته می شود که درنحوه ی

تربیت کودکان موثرند ؛ به عنوان مثال تربیت کسی که در شمال ایران زندگی می کند با کسی که در نواحی بیابانی زندگی می کند ، وتربیت کسی که شغل همه ی افراد خانواده ی او معلمی است با کسی که پدر و مادری معتاد دارند بسیار متفاوت خواهد وبود .

روش های عملی درتربیت:

1) معرفی وانتخاب الگو(از روش های قرآنی): که تاکیددارد باید الگوهای مناسب و پسندیده ای انتخاب کرده وآن ها را به کودکان معرفی کرده وآن ها را وادار به تفکر درباره ی آن الگو بکنیم تا با تفکر و اختیار خود آن را انتخاب کند

2) قصه گویی: دراین روش نیز می توان قصه هایی از زندگی ائمه ، بزرگان و گذشتگان برای کودک بیان کرده و او را وادار به تفکر درباره ی زندگی گذشتگان وپندها و عبرت های آن ها بکنیم.

3)بزرگداشت کودک: باید همواره کودک را بزرگ داشته و با احترام با او برخورد کنیم تا احساس امنیت ، راحتی ، بزرگی ، شخصیت و اعتماد بنفس دراو تقویت شود

4) انتخاب درست دوست: باید ویژگی های یک دوست خوب را به کودک خود با دلایل محکم و قانع کننده بیان کرده و او را در انتخاب دوست خوب و خیرخواه یاری کنیم

5) پذیرفتن عذرخواهی کودک: باید در مواردی که دیدیم کودک از کار ناپسند خود پشیمان شده و معذرت خوهی می کند ، عذرخواهی او را بپذیریم وپرخاشگری نکنیم چون با این کار خود ، این صفت نا پسند را به او یاد می دهیم .

نقش تنبیه وتشویق درتربیت:

کارشناسان معتقدند برای رشد ذهنی و عاطفی کودک پاداش وتنبیه لازم است ؛اما چگونگی ، چه موقعی و مقدار آن مهم است که باید به جا باشند

تنبیه بدنی کم اثرترین و بدترین نوع تنبیه است چون که مسئو لیت را از دوش کودک بر می دارد در تنبیه کردن باید به این نکته ی مهم توجه داشته باشیم که خود کودک را تنبیه نکنیم بلکه عمل نا درست و ناپسند او را تنبیه کنیم.

تنبیه و تشویق به سن ، درک و جنس کودک و نوع عمل او بستگی دارد درجاتی دارند مثلا درتشویق از دل جویی کردن گفتن یک حرف تحسین آمیز گرفته تا دادن یک هدیه ی گران قیمت و بزرگ نکات

مهم دیگری که در تشویق کردن وجود دارد این است که تشویق کردن موجب احیای شخصیت کودک ، کاهش یاس و بد بینی افزایش اعتماد بنفس می شود وهمچنن تشویق کردن پاسخی به نیاز طبیعی کودک بوده و ایجاد فرصت می کند.

منابع وماخذ:

1- قائمی امیری ، دکتر علی ، تربیت و باز سازی کودکان ، قم : مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم .

2- امور پرورشی ، آموزش و پرورش دماوند ، تربیت و عوامل تربیتی کودکان

3- رشیدپور ، مجید ، تربیت کودک از نظر اسلام ، تهران : واحد انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران .

4- شکوهی ، دکتر غلامحسین ، تعلیم و تربیت و مراحل آن ، مشهد: موسسه ی چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ هفتم (دی ماه 1367).

5- خبرگزاری مهر ، خانواده ها و آموزش وپرورش مهم ترین نقش را در تربیت دینی دارند /.... http://...

6- بیگم موسویان ، فاطمه ، نقش پدر در تربیت فرزند ، http://.... (28/10/1385)

7- هاشمی ، هدی ، خانواده IRAN NEWS PAPER http://www.iraninstiute.com/1385/10/28/html/khanvade.htm

                       بسمه تعالی

اداره آموزش وپرورش صیدون

موضوع: خلاقیت درآموزش وپرورش

( تهديدها و فرصت ها ، ارائه راه حل هاي پيشنهادي )

گردآوری جهت ارائه دروبلاگ  توسط:

اسدالله شهریاری

تحقیق شده توسط:

آدرس وبلاگ:  asd12345.loxblog.com

                          پاییز93

خلاقيت در آموزش و پرورش ( تهديدها و فرصت ها ، ارائه راه حل هاي پيشنهادي ) 

مقدمه  

زندگي پيچيده امروزي ، هرلحظه در حال نوشدن است و خلاقيت و نوآوري ، ضرورت استمرار زندگي فعال . انسان براي خلق نشاط و پويايي در زندگي نيازمند نوآوري و ابتكار است تا انگيزه تنوع طلبي خود را ارضاع كند . جامعه انساني براي زنده ماندن و گريز از مرگ و ايستايي به تحول و نوآوري نياز دارد . امروز شعار (( نابودي در انتظار شماست مگر اينكه خلاق و نوآور باشيد )) در پيش روي مديران همه سازمان ها قرار دارد اما مسؤوليت سازمان هاي آموزشي به خصوص آموزش و پرورش كه وظيفه تعليم و تربيت فرزندان و آينده سازان جامعه را برعهده دارد ، صبغه اي ديگر به خود مي گيرد . از اين رو سازمان هاي آموزشي از يك سو وظيفه فراهم آوردن زمينه رشد و پرورش خلاقيت و نوآوري و استفاده صحيح و جهت دار از استعدادها و توانايي هاي افراد را برعهده دارند كه اين خود زمينه ساز توسعه فرهنگي ، اقتصادي و اجتماعي و … در جامعه است و از سوي ديگر براي پويايي خود نيازمند پرورش و بهره مندي از خلاقيت و نوآوري در سطوح سازماني مي باشند . 

تعريف خلاقيت 

صاحب نظران تعريف هاي متعددي از خلاقيت و نوآوري ارائه داده اند . (( استيفن رابينز )) خلاقيت را به معناي توانايي تركيب انديشه ها و نظرات در يك روش منحصر به فرد با ايجاد پيوستگي بين آنان بيان مي كند . او نوآوري را به معناي فرآيند اخذ انديشه خلاق و تبديل آن به محصول ، خدمات و روش هاي جديد عمليات مي داند . (( رضائيان )) خلاقيت را به كارگيري توانايي هاي ذهني براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد مي داند . نوآوري به كارگيري انديشه هاي جديد ناشي از خلاقيت است كه مي تواند به صورت يك محصول جديد ، خدمت جديد يا راه حل جديد انجام كارها باشد .  شايد به جرات بتوان گفت كه جامع ترين تعريف خلاقيت توسط (( گيلفورد )) دانشمند آمريكايي عرضه شده است . او خلاقيت را با تفكر واگرا ( دست يافتن به رهيافت هاي جديد براي مسائل ) در مقابل تفكر همگرا ( دست يافتن به پاسخ ) مترادف دانسته است . افرادي كه تفكر واگرا دارند در فكر و عمل خود با ديگران تفاوت دارند و از عرف و عادت دور مي شده روش هاي خلاق و جديد را به كار مي برند . برعكس كساني كه از اين خصوصيت برخوردار نيستند تفكر همگرا دارند و در فكر و عمل خود از عرف و عادت پيروي مي كنند . پس تفكر واگرا يعني دور شدن از يك نقطه مشترك كه همان رسم و سنت و عرف اجتماع است و تفكر همگرا يعني نزديك شدن به آن نقطه . 

امروزه ثابت شده است كه برخلاف باور بسياري كه ابداع و خلاقيت را خصوصيت ذاتي بعضي افراد مي دانند ، اين استعداد در نوع بشر به اندازه حافظه عموميت دارد و مي توان آن را با كاربرد اصول و فنون معين و ايجاد طرز تفكرهاي جديد و ايجاد محيطي مناسب پرورش داد. (( رابرت اپسين )) مي گويد : (( من پس از بيست سال تحقيق ، بررسي و مطالعه روي اين مساله به اين نتيجه رسيدم كه همه انسان ها از قوه خلاقيت برخوردار هستند و استثنايي وجود ندارد .)) پس مي توان موهبت خلاقيت را با به كارنگرفتن پژمرده نمود و يا با انجام فعاليت هايي كه بيشترين امكان را براي پرورش خلاقيت ايجاد مي كند آن را توسعه داد . براي رشد استعداد خلاق ، سازمان بايد شرايط و جو لازم را فراهم سازد هرچند كه خود فرد نيز در رشد اين استعداد نقش اساسي دارد . 

جهت گيري خلاقيت در سازمان هاي آموزشي 

1-در اغلب آموزش هاي سنتي ، فراگيران فقط در معرض مطالب و مهارت هاي ارائه شده از طرف معلم يا مدير قرار گرفته و مطابق برنامه از پيش تعيين شده حتي در جزئيات به پيش مي روند . در آموزش خلاقانه ، فراگيرنده خود نقش فعال ايفا نموده و مربي يا رهبر به جز در كليات و جهت اصلي آموزش ، نقش تعيين كننده اي ندارد . 

2-برنامه هاي آموزش و محتواي مطالب حتي الامكان بايد موجب رشد و توسعه تفكر واگرا به جاي تفكر همگرا در فراگيران شود . 

3-شناخت علائق و انگيزه عاطفي و غيرعاطفي هريك از فراگيران براي پيشبرد امر آموزشي ضروري است . 

4-مباحث و فنون مطرح شده درهرمرحله ازآموزش وپرورش فراگيرندگان بايد كاربردي ملموس و عملي در زندگي و كار فرد داشته باشد . 

5-اميد به آينده و ايمان و اعتقاد به آنچه پس از تلاش و استمرار نصيب فراگير خواهدشد بايد در دوره هاي آموزش خلاقيت مورد تاكيد قرار گرفته تا انگيزه بيشتري براي فراگيرنده به وجود آيد . 

6-تجسم وضع آينده مساله و مقايسه آن با وضعيت فعلي ، كمك مفيدي به يافتن راه حل هاي بديع خواهد نمود . 

اصولا“ استعداد خلاق در محيط هاي مطلوب ، شكوفا و متبلور مي شود بنابراين يكي از الزامات و روش هاي مهم براي تبلور خلاقيت ، ايجاد فضاي محرك ، مستعد و به طور كلي خلاق است . در سازمان هاي آموزشي علاوه براين كه چنين فضايي بايد براي معلمان و مديران مهيا باشد ، معلمان نيز بايد زمينه لازم و فضاي مطلوب را براي دانش آموزان فراهم سازند . 

يكي ديگر از شيوه هاي مهم و پرجذبه پرورش خلاقيت و نوآوري ، مشورت است . اساسا“ يكي از نشانه هاي رشد اجتماعي ، شورا و مشورت است و بدون ترديد افرادي كه اهل مشورت هستند از عقل و فكر بيشتري برخوردار مي باشند . اسلام نيز انسان را به شورا و مشورت ترغيب نموده و پيامبر اسلام نيز از مشورت به عنوان يك اصل تربيتي استفاده كرده است . در واقع هرقدر مديران در سازمان هاي آموزشي از دانش و تجربه كافي برخوردار باشند باز هم مشورت با ديگران ، افق هاي تازه اي را براي آنها خواهد گشود . حضرت علي (ع) مي فرمايند : مهم ترين راه حل ها و صحيح ترين شيوه ها با استفاده از انديشه هاي افراد مختلف به دست مي آيد . 

ويژگي هاي افراد خلاق 

بنابرتحقيقات و بررسي هاي انجام شده توسط صاحب نظران و پژوهشگران ، عوامل زير در بروز خلاقيت مؤثر مي باشد : 

 نداشتن تعصب نسبت به تغيير ، علاقه به يادگيري و كنجكاو بودن ، علاقه به آزمايش و تجربه دائمي ، گرايش به كارهاي پيچيده ، توسعه دامنه دانش و آگاهي خود ، واقع بيني ، اعتماد به نفس بالا ، توجه به زمان و وقت شناسي ، شجاعت در پذيرش عيوب خود ، توانايي تشخيص آنان و قدرت ترك عادت هاي ناپسند ، توجه توام به رؤيا و عمل ، رك گويي و صراحت بيان ، داشتن قدرت جمع بندي مسائل و قضايا و نتيجه گيري ، بيان عقيده خود در جلسات ، عدم پافشاري در تحميل عقايد خود ، شوخ طبعي ، ميل به ريسك كردن ، پشتكار و تلاش مستمر و داشتن ظرفيت بالا در تحمل ناملايمات . 

موانع خلاقيت 

موانع خلاقيت را مي توان به سه دسته تقسيم كرد : 1- موانع فردي 2- موانع اجتماعي 3- موانع سازماني 

موانع فردي خلاقيت : نداشتن اعتماد به نفس و ترس از انتقاد و شكست ، تمايل به همگوني و عدم تمركز ذهني از مهم ترين آن مي باشد  به طور كلي موانع فردي خلاقيت شامل موارد ذيل مي باشد : 

1-عدم اعتماد به نفس 2-دلسرد شدن 3-تاكيد بر عادت هاي پيشين 4-محافظه كاري 5-وابستگي و جمود فكري 6-عدم تمركز ذهني 7-عدم استفاده از طرفين مغز 8-مقاوم نبودن 9-كمرويي 10-عدم انعطاف پذيري 

تهيديدها 

1-ركود علمي نيروي انساني : منابع انساني كه در واقع زيرساخت آموزش و پرورش هستند متاثر از وقايع و فراز و نشيب هاي اجتماعي و بعضي باورهاي تحميلي از سوي عوامل بيروني ، دچار نوعي بي انگيزگي و به دنبال آن ركود علمي گرديده اند كه پيامدهاي زيان بار و مخرب آن علاوه بر خود منبع بر روي محصول نيز اثر گذاشته و محصول آينده را صرفا“ با ارزش هاي كمي تربيت نموده و كمتر به كيفيت كه در اينجا همان خلاقيت و مهارت هاي لازم است ، پرداخته مي شود . 

2-ديدگاه سنتي مديران و معلمان 3-فضاي نامناسب 4-محتوا محوري 5-ارزش گذاري هاي قالبي و كمي 6-انحراف مسير ارزش يابي مستمر از اهداف تعريف شده 

فرصت ها 

1-نيروي انساني موجود ( شناسايي نيروهاي داراي ويژگي هاي فرد خلاق و به كارگيري اين افراد در گلوگاه هاي موجود ) 

2-مجامع تخصصي گروه هاي آموزشي : با توجه به نقش مشورت در پرورش خلاقيت ، ورود به اين مجامع و ايجاد فضاي معنوي رشد خلاقيت در همكاران ، به كارگيري و اجراي سياست هاي انگيزشي ، رقابتي ، ترويج روش هاي جديد ، تجربه برگزاري كلاس درس خارج از محيط فيزيكي كلاس ، ترويج نگرش نو به ارزش يابي مستمر مي تواند مؤثر واقع شود . 

3-كميته پژوهش : انتخاب رابطين پژوهشي در آموزشگاه ها و هدايت رابطين جهت  ترويج ويژگي هاي خلاقيت و شناسايي دانش آموزان فعال و تشكيل گروه كاري دانش آموزي 

4-دانش آموزان : با توجه به بهره هوشي بالاي دانش آموزان ايراني ، وجود استعدادهاي درخشان در آنها ، اين منبع عظيم منسجم با ايجاد فرصت هاي لازم ، محيط و فضاي  مطلوب مي تواند تبديل به نيروي فعال كنجكاو و خلاق گردد .  

5-اولياي دانش آموزان : والدين در محيط خانواده اين قابليت را دارند كه محيط را جهت تقويت روحيه پرسشگري و كنجكاوي آماده نمايند و خود نيز با طرح پرسش و يا پاسخ منطقي به كنجكاوي فرزندان مسير را هموار نمايند . 

راه حل هاي پيشنهادي 

معلمان : 

1-تدوين و اجراي سياست هاي انگيزشي و تشويقي براي همكاران 

2-آموزش نيروي انساني توسط اساتيد مجرب در قالب كارگاه هاي تابستاني 

3-طرح موضوع به صورت كاربردي در جلسات شوراي معلمان 

4-تشويق معلمان به آزمايش كردن و كاربست روش هاي تازه 

5-ايجاد محيط آزاد و روابط صميمانه ميان معلمان و رهبران رسمي مدارس براي كاربست يافته ها و روش هاي نوين 

6-تشخيص ارزش كار و تشويق افرادي كه به آزمايش روش هاي نوين مبادرت مي ورزند . 

دانش آموزان : 

1-براي پرسش هاي دانش آموزان بايد اهميت قائل شده و آنان را راهنمايي نمود تا خود جواب پرسش ها را بيابند . ( تقويت روحيه پرسشگري و كنجكاوي ) 

2-عقايد غيرعادي بايد مورد احترام قرار گيرد و ارزش آن براي كودكان روشن گردد . 

3-بايد به كودكان نشان داد كه عقايدشان داراي ارزش است و عقايدي كه امكان اجراي آن در كلاس ميسر باشد ، پذيرفتني است . 

4-گاهي اوقات بدون اين كه تهديدي از جهت نمره ، ارزش يابي و يا انتقاد در كار باشد بايد كودكان را آزاد گذاشت تا كارهايي را كه خودشان مي خواهند انجام دهند . 

5-هرگز نبايد در مورد رفتار دانش آموزان بدون اين كه علل و نتايج آن مشخص شود ، قضاوت نمود . 

6-تشويق دانش آموزان به داشتن و ارائه انديشه هاي بكر 

كتب درسي 

1-تجديد نظر در تدوين بعضي از كتب درسي با رويكرد كاربردي متون به ويژه در علوم پايه و فصل بندي موضوعي آن 

2-تاكيد بر فعاليت ها و مهارت هاي خارج از كلاس و كاربست آموزه هاي علمي در زندگي عادي 

منابع مورد استفاده :   

-غلامپور.عباس ، خلاقيت و نوآوري در سازمان هاي آموزشي 

-فصلنامه مديريت شماره هاي 23 الي 25 

-بودو . آلن ، خلاقيت در آموزشگاه 

-تبور آگايي فيشاني ، خلاقيت و نوآوري در انسان و سازمان ها  

****

منبع :   مقاله    "   خلاقيت در آموزش و پرورش ( تهديدها و فرصت ها ، ارائه راه حل هاي پيشنهادي )        " - تهيه كننده  :  اسدالله شهریاری. Asd12345loxblog.com         

مقدمه:

بطور كلي آموزش و پرورش به عنوان يكي از عظيم‎ترين و فراگيرترين نهادهاي اجتماعي شناخته شده است كه اكثر مردم به نوعي با آن در ارتباط مي‎باشند. آموزش و پرورش منشاء بالقوة تغييرات مهم و ارزشمند در تمامي ابعاد مختلف زندگي افراد و جامعه مي‎باشد. با توجه به اين گستره و اهميت و با توجه به پيچيدگي حاكم بر فعاليت‎هاي آموزشي، مشخص مي‎شود كه اداره مطلوب سازمانهاي آموزشي كاملاً وابسته به انجام فعاليت‎هايي است كه به صورتي دقيق و منظم در پرتو فعاليت‎هاي علمي و پژوهشي تدارك ديده شده باشند. با توجه به اين حساسيت است كه در نظام تعليم و تربيت، هيچ تصميم و برنامه فراگيري نبايد قبل از تأييد صحت و درستي آن به مرحلة اجرا در آيد. اين تأييد عموماً از طريق استفاده از روشهاي علمي،  قابل دسترسي است.

براي كنترل، نظارت و ارزشيابي، فعاليت‎هاي اين نهاد گسترده و پيچيده و همچنين حصول اطمينان از صحت اجراي برنامه‎هاي آن، شيوه‎ها و تدابير قابل اتكايي وجود دارد كه مهمترين آنها «پژوهش» مي‎باشد. ضرورت و اهميت «پژوهش» در نظام آموزش و پرورش احساس شده و حمايت بيشتري را مي‎طلبد. در اين مقاله، ابتدا برخي از كلمات و اصطلاحات كليدي تعريف شده و سپس به نقش پژوهش در تدريس پرداخته مي‎شود.

- ديوئي (Dewey)[1][1][1][1] (1933) در كتاب «چگونه ما فكر مي‎كنيم» مي‎گويد : اولين مرحلة تحقيق احساس وجود يك «مشكل» است به اين معني كه پژوهشگر، در كار خويش با «مانع» يا «مشكلي» روبرو گرديده است كه در حل آن ابهام يا ترديد دارد. (4)

- تحقيق علمي يك عمل دستوري است و هدف آن كشف حقيقت درباره موضوعي است كه مورد تحقيق واقع مي‎شود. حقيقت علمي يك آگاهي Information واقعي و عيني از علل و آثار پديده‎ها و ارتباط آنها با همديگر است. چنين حقيقتي يك واقعه Fact يا يك قانون علمي خوانده مي‎شود. تحقيق علمي حركتي است از حالت علم كمتر به حالت علم بيشتر از مجهول به معلوم.

اين حركت شامل مراحل مشخصي است كه به ترتيب خاص و هر يك با روش معين انجام مي‎گيرد. (7)

- استن هاوس Esten Haves (1981) : هر كاوش و پرسش-پاسخ نظام‎مند كه در معرض قضاوت عموم قرار گيرد يك تحقيق است. زماني عمل معلم يك كار تحقيقي محسوب مي‎شود كه او نسبت به عمل تدريس كلاس خويش بازتابي عمل كند. (2)

- تحقيق و پژوهش در تعليم و تربيت، به مجموعه فعاليتهايي اطلاق مي‎شود كه از طريق آن و با عنايت به اصول و روشهاي علمي، پديده آموزشي وتربيتي، مورد پژوهش قرار مي‎گيرد و هدف آن كشف اصول كلي يا تفسير رفتاري است كه از آن براي تبيين، كنترل و پيش‎بيني رويدادهاي آموزشي استفاده مي‎شود. (1)

- گي Gay [2][2][2][2] (1990) پژوهش در آموزش و پرورش را كاربرد منظم روشهاي علمي به منظور مطالعة مسائل و مشكلات آموزشي تعريف كرده است. (2)

- ليندرايف Lynderaife (1992) عقيده دارد : ما معلمان نمي‎توانيم خود را در كلاسهاي درس منزوي كنيم. ما بايد بطور مستمر از خود بپرسيم كه چه مي‎كنيم؟ چگونه آن را انجام مي‎دهيم؟ و چرا؟ ما بايد به يادداشت‎برداري از عمل تدريس خود ادامه دهيم. چنين معلمي بوسيله بازتاب دائمي و بكار گرفتن نظام‎مند مراحل علمي و عملي، با مشاوران وهمكاران منتقد، آگاه و علاقمند به پژوهش خود به تبادل نظر مي‎پردازد و با آنهادرباره تجزيه و تحليل مسائل كلاس درس تبادل نظر مي‎كند. (2)

- تدريس : عمل تدريس يك سلسله فعاليتهاي مرتب و منظم، هدفدار و از پيش طراحي شده است. فعاليتي كه هدفش ايجاد شرايط مطلوب يادگيري است. فعاليتي كه به صورت تعامل و رفتار متقابل بين معلم و فراگير جريان دارد. يعني ويژگي‎ها ورفتار معلم بر قعاليتها و اعمال شاگردان تأثير مي‎گذارد و بالعكس از ويژگي‎ها و رفتارهاي آنان متأثر مي‎شود.

- معلمي و تدريس فعاليتي است عامدانه و از قبل برنامه‎ريزي شده، براي تهيه وتدارك شرايط و موقعيت‎هايي كه در طي آن شرايط و موقعيت‎ها، افزايش مهارت خاص و يا پيشرفت و رشد اعتبار و منزلت انساني افراد تحت تعليم مد نظر است، به گونه‎اي كه افراد تحت تعليم بتوانند از سطحي كه در آن قرار دارند به سطوح بالاتري از توانايي در زمينه‎هاي دانشي، اعتقادي، ادراكي و ارزشي ارتقاء يابند.

فلمينگ C.M.Fleming[3][3][3][3] (1968) در كتاب معروف خود، درتجزيه و تحليل رواني فرآيند تدريس بيان مي‎كند كه: به نظر من مهمترين مسأله در بحث تدريس توجه به سطح توانايي معلمان براي شغل معلمي است و اينكه آيا معلمين مي‎توانند به اين فعاليت عمدي و از روي قصد، سرعت و تحول ببخشند و به هدفهاي مورد نظر دست يابند؟ (3)

سطح توانايي معلمان و يا به عبارتي استاندارد توانايي لازم براي شغل و حرفة معلمي از كشوري نسبت به كشور ديگر و از نظام آموزشي يك ملت به ملت ديگر متفاوت است و علاوه بر اين ماهيت و محتواي اين فعاليت نيز متفاوت خواهد بود. معلم بايد پيوسته در حال آموختن باشد و مهمتر اينكه بايد خود به آنچه آموزش مي‎دهد عمل كند. در گذشته روش آموزش بعضاً، مبتني بر حفظ كردن مطالب و انگيزة آن ترس از كيفر و اخراج بود، اما در شرايط كنوني بايستي آموزش بر عمل و تعقل جمعي استوار باشد و بر آنها بحث و پژوهش حاكم شود، ووظيفه‎شناسي، عشق به كار و لذت آموختن بارور گردد.

ريان Ryan[4][4][4][4] و همكاران او در سال 1960 مطالعاتي پيرامون تشخيص و تعيين عوامل و نشانه‎هاي موجود در تدريس مؤثر (كارا) به عمل آوردند.‌ آنها در اين مطالعات به سه دسته از عوامل همراه با جنبه‎هاي مثبت و منفي آنها اشاره كرده‎اند كه عبارتند از :

الف) ارتباط گرم و صميمي همراه بادرك و فهم، در مقابل ارتباط سرد (بي توجهي) و بدور از فهم.

ب) فعاليت سازماندهي شده و با برنامه، درمقابل بي‎برنامگي.

ج) برانگيختن (فعاليت برانگيزاننده) و فعاليت تخيلي،  در مقابل افسردگي (گرفتگي و بي خيالي) و عادي بودن. (3)

معلماني كه در فعاليت تدريس خود به قطب مثبت اين جريان نزديك‎تر هستند نسبت به معلماني كه به قطب منفي آن تمايل دارند، بسيار فعال‎تر ومؤثرتر عمل خواهد كرد كه البته حركت به سمت مثبت بدون مطالعه و پژوهش در تمامي موارد فوق امكان پذير نخواهد بود.

وظيفه معلم تاكنون نه تنها راهنمايي و جهت‎دهي با حرارت و جذابيت، ادراكات شاگردان بوسيلة ارضا نيازهاي رواني آنها، و تغيير الگوهاي تصور از خود، در آنها بوده است. بلكه آنها مسئول تجزيه و تحليل محتوا و مواد آموزشي و موضوعاتي هستند كه آن را تعليم مي‎دهند. معلم به عنوان يك تكنسين بايد موفقيت و يا عدم موفقيت، تلاش‎هاي تربيتي را ارزيابي نمايد و به عنوان يك مدير بايستي پيچيدگي‎ها و مشكلات سر راه تلاش‎هاي تربيتي را حل وفصل نمايد. عده‎اي معلمان را با هنرمندان مقايسه مي‎كنند و عده‎اي به آنها لقب مهندسان اجتماعي مي‎دهند. معلم صنعت‎گر و تكنسين است، كه با دو عنصر عقل و تجربه، فرآيند يادگيري را هدايت مي‎كند. يك صنعتگر همانگونه كه آهن آلات و عناصر مربوط را پرداخت و آرايش مي‎كند، يك معلم بايد با مهارت خود، استعداد و قدرت فراگيري شاگردان را تقويت و اصلاح نمايد.

معلمان علايق و تمايلات دانش‎آموزان را بايستي صيقل دهند و در انتخاب روشهاي تدريس نيز همين توجه را مبذول دارند. يك معلم بايستي شاگردان را مشاهده نمايد، به آنها ايمان داشته باشد، آنها را شايسته مطالعه بداند و اينكه آنها را دائماً در معرض تغيير و تحول قرار دهد. يك معلم مخصوصاً در ارتباط با تدريس مواد درسي، بايد آن را تجزيه و تحليل كند، سازماندهي كند و محتواي آن را كشف نمايد و مواد درسي را در مجموعه‎اي ارائه كند كه بصيرت و درك فهم را ميسر سازد. براي اين منظور معلم بايستي به موارد زير توجه داشته باشد:

• استفاده از تحقيقات تربيتي
• توجه به آموزش (فراگيري)
• توجه به نقش موقعيت سني در آموختن
• كشف درك و فراگيري (3)

و براي انجام هر كدام از موارد فوق نياز به پژوهش و مطالعه به روز و جديد احساس مي‎گردد. مطالعة تحقيقات و انجام پژوهش توسط معلمين، انقلاب‎هاي تربيتي مهمي در مدارس كشورها بوجود آورده و مي‎آورد و از عوامل مهم ايجاد آگاهي‎هاي فراوان در معلمين نسبت به كار خودشان بوده است.

در سال 1976 وزارت آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ ژاپن در جهت مهياسازي هرچه بيشتر امكانات تحقيقات آموزشي براي معلمان مدارسي تحت عنوان: «مدارس تحقيق و توسعه» داير نمود و به دنبال آن اقدامات و تدابيري اتخاذ شد تا دامنه فعاليت‎هاي پژوهشي معلمان را در عرصه مدارس گسترش دهد. در حال حاضر گروه كثيري از معلمان چه به صورت انفرادي و چه به صورت گروهي درگير نوعي از فعاليت‎هاي تحقيقاتي در حدود 500 واحد تحقيقات تربيتي هستند. در آلمان و انگلستان نيز سياست تحقيقات آموزشي بر اين امر استوار است كه از وجود معلمان و دبيراني كه از قدرت خلاقيت و روحية جستجوگرانه وسيعتري، به خصوص در مورد نوآوري آموزشي برخوردارند به عنوان معلمان محقق استفاده مي‎شود. (2) در كشور ما نيز از سال 1367 شوراي تحقيقات وزارت آموزش و پرورش شكل گرفت و در سال 1369 نيز آئين نامه تشكيل شوراهاي تحقيقات استان‎ها به تصويب رسيد و پژوهش و تحقيق به عنوان يك استراتژي براي دستيابي به آرمانهاي تعليم و تربيت و حل معضلات و مشكلات آموزش و پرورش مورد توجه قرار گرفت. (2)

اهميت، فوايد و نقش پژوهش در تدريس

با توجه به تعاريف و تاريخچة فوق الذكر، در زير برخي از فوايد و نقشهاي پژوهش در تدريس عنوان مي‎گردد :

- روش تدريس بايد متناسب با اهداف عالي و اصول آموزش و پرورش، و خصوصيات شاگردان انتخاب شود، زيرا وظيفه اساسي معلم فقط درس دادن و پس گرفتن درس نيست، بلكه مهمترين وظيفه او همكاري و راهنمايي يكايك دانش‎آموزان براي رسيدن به هدفهاي مطلوب تعليم و تربيت است و همچنين لازم است معلم بر مطالبي كه تدريس مي‎كند مسلط باشد، براي تحقق چنين منظوري بايد مطالعه مستمر و دائم داشته باشد. هميشه بر آگاهي‎هاي خود بيفزايد، او بايد در زمينه كار خود با يافته‎هاي جديد در ارتباط دائم باشد. اگر معلمي از اين امر غافل شود، درامر تدريس ناچار از تكرار مكررات خواهد بود. مطالعة دائم وپژوهش براي معلم بيش از هر كس ديگري لازم و ضروري است. (5)

- يافته‎هاي پژوهشي در شناسايي نقاط كور و موقعيت‎هاي مبهم و نامشخص به برنامه‎ريزان و ساير عوامل نظام آموزشي كمك قابل توجهي مي‎كنند و موجب مي‎گردد تا آنان با بينشي وسيع‎تر و عميق‎تر درباره برنامه‎هاي آموزشي اظهارنظر و تصميم‎گيري كنند. همچنين مجريان نظام مي‎توانند با استفاده از فعاليت‎هاي پژوهشي ميزان كارآمدي اجزاي مختلف فعاليت‎هايشان را مشخص كرده و از اين طريق درتكميل و اصلاح آن بكوشند و در نهايت مطالبي كه معلم بايستي تدريس نمايد بدون اشكال و صحيح‎تر ارائه خواهند شد.

چرا كه هدف اصلي پژوهش در آموزش و پرورش، كشف حقيقت‎هاي تازه (نوآوري) و استفاده از آن در حل مسائل عمدة تعليم و تربيت است.

- معلمان در تماس نزديكتري با وضعيت ملموس دنياي تعليم و تربيت هستند بنابراين مي‎توانند در امر پژوهش‎هاي آموزشي مشاركت مسئولانه و پرثمري داشته باشند. چون بسياري از نقاط قوت و ضعف مواد آموزشي از طريق پژوهش‎هاي معلمين مشخص و آشكار مي‎گردند.

- با توجه به اينكه برنامه‎ها و فعاليت‎هايي كه مبتني بر چارچوب علمي و پژوهشي باشند، در گذر زمان كمتر دچار نوسان و تغيير مي‎شوند و با ثبات‎تر و پايدارتر باقي مي‎مانند، معلم مي‎تواند از تغييرات زودهنگام مباحث درسي و روش تدريس خود جلوگيري نمايد.

- هر برنامة فراگير آموزشي جهت شكوفايي خود، تقريباً به يك دهة زماني نياز دارد. حال در نظر بگيريد كه برنامه‎اي در آموزش و پرورش بدون يك بررسي دقيق و جدي و صرفاً بر اساس سليقة شخصي به مرحله اجرا در آيد. اين برنامه اگر نتايج نامطلوبي به دنبال آورد امكان شناسايي اين نتايج در كوتاه مدت به آساني ميسر نخواهد بود در حالي كه از همان ابتدا تأثيرات سوء خود را بر پيكرة نظام آموزشي خواهد گذاشت. براي مصون ماندن از اين نگراني‎ها به عنوان يك راه حل مؤثر، مي‎توان ضرورت و صحت برنامه‎ها را قبل از اجرا به محك آزمون و پژوهش سپرد و در حين اجرا و پس از آن با توجه به اهداف مورد نظر به ارزشيابي آنها پرداخت.

- در تدريس متغيرهاي متفاوتي تأثيرگذار هستند كه معلم با دستكاري و كنترل متغيرهاي مختلف وضعيتي بوجود مي‎آورد كه يادگيري حاصل شود. اگر معلم نتواند همه متغيرهاي دخيل را تحت كنترل قرار دهد، اما شناختن چنين عواملي او را قادر خواهد ساخت كه در تنظيم فعاليت‎هاي تدريس، تصميمي آگاهانه بگيرد اگر معلم از نظريه‎هاي تدريس، يادگيري، شناخت دقيق و علمي داشته باشد، قوي‎تر و دقيق‎تر مي‎تواند در ايجاد وضعيت مطلوب يادگيري، فعاليت كند.

- معلم آگاه به كمك دانش و اطلاعاتي كه كسب مي‎كند، تلاش مي‎كند تا در تحرك و پويايي جامعه خود به سوي پيشرفت سهمي مؤثر داشته باشد. معلم آگاه با تأكيد بر تاريخ و فرهنگ جامعه، كوشش مي‎كند تا دانش‎آموزان را به ارزشهاي والاي جامعة پيشرفته و انساني آشنا كند. (5)

- شخصيت متعادل، همراه با تسلط علمي معلم، او را از نظر دانش‎آموزانش، با ارزش و اعتبار مي‎سازد. معلمي از نظر علمي قوي است كه به روشهاي ارائه محتوا و چگونگي برقراري ارتباط، ‌آگاه و بر آنها مسلط باشد.

معلم بايد از نظريه‎هاي جديد ارتباطي از دانش‎هاي جديد روانشناسي و علوم رفتاري، به ويژه روانشناسي تدريس و يادگيري،  آگاهي كافي داشته باشد. پژوهش و آگاهي از علوم اجتماعي به ويژه روانشناسي اجتماعي نيز معلم را ياري خواهد كرد تا فرهنگ و ويژگي‎هاي خاص طبقات اجتماعي دانش‎آموزان را تا حدودي بشناسد و با شناخت خصوصيات فردي و اجتماعي آنان به برنامه‎ريزي فعاليت‎هاي آموزشي بپردازد.

- ترويج الگوي تدريس كاوشگري Inquirg كه اين الگو بر اساس نظر ريچارد ساچمن Richard Suchman بنا نهاده شده است و يكي از الگوهاي خانوادة «اطلاعات پردازي» است . تربيت كاوشگر به منزله فرآيندي براي بررسي و تشريح پديده‎هاي غيرمعمول، تعريف مي‎شود. (6)

جوهر و اساس الگوي كاوشگري آن است كه دانش‎آموزان از طريق معلم، كاوش علمي را بياموزند. در حوزه آموزش و پرورش ما از پژوهش در امر درك و شناخت بهتر فرد، درك و شناخت بهتر روال آموزش و يادگيري و خلاصه،جهت يافتن شرايطي كه در آن اين روال (آموزش و يادگيري) به بهترين وجه به ثمر مي‎رسد استفاده مي‎كنيم.

- تحقيق و پژوهش علمي به معلم كمك مي‎كند تا در زمينه‎هاي ارزنده‎اي از جمله عينيت‎گرايي Objectivity عادت تفكر علمي Habits of Scientific thinking و توانايي همكاري و همفكري با ديگران رشد يابد و مهارت لازم را كسب كند. هدف از پژوهش در آموزش و پرورش بهتر كردن كارآيي معلمان در مدارس و بوجود آوردن و ارائه مهارتها يا ارائه روش‎هاي جديدي است كه بتواند معلم را در حل مشكلاتي مستقيم يا غيرمستقيم با كلاس درس يا هر موقعيت زنده و واقعي كه به مدرسه ارتباط دارد كمك كند. در اين پژوهش‎ها معلم با موقعيت‎هاي واقعي و با دنياي كار عملاً و مستقيماً سر و  كار دارد.

- پژوهش در نهايت موجب رضايت‎مندي شغلي بيشتري براي معلم خواهد شد و همچنين تدريس او را موفق‎تر، بر اساس واقعيت‎ها و نياز دانش‎آموزان و تدريس مطلوب و جديد مي‎نمايد. روشهاي تدريس او هميشه منطبق با شرايط و ويژگي‎هاي خاص محل تدريس خواهد بود و دانش‎آموزاني كه از كلاسهاي او بهره مي‎برند از نظر علمي و تربيتي در حد مطلوب و قابل قبولي قرار خواهند داشت.

 منابع

1- دلاور ، علي (1375) – روش تحقيق در روانشناسي و علوم تربيتي- نشر ويرايش- تهران.

2- رؤوف، علي و محسن پور، بهرام (1377) – پژوهش در آموزش «مجموعه مقاله‎ها»- واحد انتشارات پژوهشكده تعليم و تربيت وزارت آموزش و پرورش. تهران.

3- سجادي، سيد مهدي (1373)- فرآيند تدريس «تجزيه و تحليل روان شناختي و عملي فرآيند تدريس» مؤلفان C.M.Fleming – Elizabet Prrott – انتشارات تربيت – تهران.

4- سيف نراقي، مريم و نادري، عزت اله (1375)- روشهاي تحقيق و چگونگي ارزشيابي آن در علوم انساني با تأكيد بر علوم تربيتي- دفتر تحقيقات و انتشارات بدر- تهران.

5- شعباني، حسن (1376)- مهارتهاي آموزشي و پرورشي- (روش‎ها و فنون تدريس)- انتشارات سمت- تهران.

6- صفوي، امان اله (1380)- كليات روش‎ها و فنون تدريس، متن كوتاه، همراه با الگوهاي جديد تدريس- انتشارات معاصر- تهران.

7- نصفت، مرتضي (1374) اصول و روشهاي آمار- جلد اول- انتشارات دانشگاه تهران.